Truyện Kiều
I. thể loại và tóm tắt :_ Truyện thơ lục bát, nghệ thuật xây dựng nhân vật : tác giả chú ý lột tả được nội tâm nhân vật và tính cách điển hình mỗi NV.
_ Tóm tắt :
1.Gặp gỡ và đính ước :- Gia thế : 2 chị em Thúy Kiều thuộc gia đình trung lưu Vương viên ngoại.
- Trong 1 lần đi chơi xuân, Kiều gặp Kim Trọng, 2 người tự do đính ước với nhau.
2.Gia biến và lưu lạc :- Gia biến : bị tên bán tơ vu oan, cha và em Kiều bị bắt giam, khảo hình.
- Kiều phải bán mình chuộc cha. Không may mắc lừa Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh nên vào lầu xanh lần I.
- Được Thúc Sinh (Thúc Kì Tâm) cứu ra khỏi lầu xanh, lấy Kiều làm vợ lẽ.
- Bị quan phủ tra khảo, đánh đập vì làm vợ lẽ của Thúc Sinh. Sau thấy Kiều làm thơ hay nên quan cũng đồng ý cho Kiều lấy Thúc Sinh.
- Hoạn Thư (vợ cả Thúc Sinh) biết chuyện, ghen tuông, đày đọa Kiều. Kiều bỏ trốn khỏi nhà Hoạn Thư.
- Được sư Vãi Giác Duyên cứu vớt, Kiều nương nhờ cửa phật lần I.
- Sư Giác Duyên sợ nhà Hoạn Thư, bèn gửi Kiều cho Bạc Bà, Bạc Hạnh. Không may Bạc Bà, Bạc Hạnh cũng là tay buôn người nên Kiều vào lầu xanh lần II.
- Kiều được Từ Hải – một anh hùng đầu đội trời, chân đạp đất – chuộc ra khỏi lầu xanh.
- Do mắc lừa Hồ Tôn Hiến, Từ Hải chết giữa chiến trận.
- Hồ Tôn Hiến bắt Kiều đàn hát phục rượu cho hắn rồi làm nhục Kiều.
- Sợ việc mình làm với Kiều bị phát hiện, Hồ Tôn Hiến phải gả Kiều cho 1 viên thổ quan để che mắt thiên hạ.
- Trên đường đi, qua sông Tiền Đường, Kiều trầm mình tự vẫn.
- Sư Giác Duyên do được Đạm Tiên báo mộng, chăng lưới chờ sẵn. May mắn vớt được Kiều, Kiều nương nhờ cửa phật lần 2.
3.Đoàn tụ :- Kim Trọng trở về, không gặp Kiều. Theo lời Kiều gá nghĩa với Vân.
- Cả nhà Kiều đi tìm, may thay gặp được sư Giác Duyên bên bờ sông Tiền Đường. Kiều đoàn tụ gia đình.
- Gặp lại Kim Trọng, Kiều thấy mình không còn xứng đáng với Kim Trọng, cả 2 bèn đồng ý “Duyên đôi lứa, cũng là duyên bạn bầy”. THE END
II. Giá trị nội dung :1. Giá trị hiện thực :a/ Phản ánh bọn quan lại Phong Kiến :-
Viên quan huyện :
“Đầy nhà vang tiếng ruồi xanh
Sạch sành sanh vét cho đầy túi tham”
“Tính bài lót đó, luồn đây
Có ba trăm lạng việc này mới xuôi.”
- Viên Quan phủ tàn nhẫn (xét xử vụ Thúc Sinh lấy Kiều) :
“Phép công chiếu án luận vào,
Có hai đường ấy muốn sao mặc mình:
Một là cứ phép gia hình
hai là cứ chốn lầu xanh phó về”
- Vợ con quan lại bộ Thượng Thư họ Hoạn : Hoạn Thư
“Con này chẳng phải thiện nhân
Không phường trốn chúa, thì quân lộn chồng.
Ra tuồng mèo mả gà đồng,
Ra tuồng lúng túng chả xong bề nào.”
- Quan tổng đốc trọng thần Hồ Tôn Hiến :
“Nghe càng đắm, ngắm càng say
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình”
“Hạ Công chén đã quá say,
Hồ Công đến lúc rạng ngày nhớ ra.
Nghĩ mình phương diện quốc gia,
Quan trên trông xuống người ta trông vào.
Phải tuồng trăng gió hay sao,
Sự này biết tính thế nào được đây ?”
=> Mới làm điều mờ ám với Kiều, Nam mô a di đà phật thằng mất dạy
.
b/ Phản ánh bộ mặt bọn lưu manh trong xã hội :- Bọn buôn người: Tú Bà, Bạc Bà, Bạc Hạnh...
- Bọn tay sai Hoạn Thư : Ưng, Khuyển (tên đẹp thấy sợ)
“Khuyển, Ưng đã đắt mưu gian,
Vực nàng đưa xuống để an dưới thuyền.
Buồm sao lèo thẳng cánh suyền
Dè chừng huyện Tích, băng mình vượt sang.”
- Thế lựa đồng tiền => chi phối toàn bộ hoạt động của VHPK lúc bấy giờ
=> Phản ánh 1 xã hội vị kim tiền, đồng tiền chà đạp, hủy hoại nhân phẩm, hạnh phúc của con người.
c/ Phản ánh số phận con người :1. Gia đình lượng thiện bị tan nát, mất gia sản và li tán.
2. Con người tài hoa phải chịu nỗi thống cùng, nhục nhã, sống dưới đáy XH.
=> Cuộc đời 1 người con gái lưu lạc 15 năm, nhục nhã và đau khổ.
=> Cho thấy quan niệm của nhân dân ta về thuyết tài mệnh tương đố. Người đẹp, tài sắc vẹn toàn thì số mệnh đen đủi.
2.Giá trị nhân đạo :a/ Là tiếng kêu thương về thân phận con người :_Những trận đòn trong cuộc đời Kiều :
- Bị Tú Bà đánh :
“Hung hăng chẳng hỏi chẳng tra,
Đang tay vùi liễu dập hoa tơi bời.
Thịt da ai cũng là người,
Lòng hào hồng rụng thắm rời chẳng đau.
Hết lời thủ phục, khẩn cầu
Uốn lưng thịt đổ dập đầu máu sa”
- Viên quan phủ đánh :
“Dạy rằng : “cứ phép gia hình”
Ba cây dập lại 1 cành mẫu đơn.
Phận đành chi dám kêu oan,
Đào hoen quẹn lá, liễu tan tác mày.
Một sân lầm cát đã đầy,
Gương lờ nước Thủy vai gầy vóc xương.”
- Hoạn Bà đánh :
“Rút côn ra sức đập vào
Thịt nào chẳng nát, xương nào chẳng tan.
Xót thay đào li một cành,
Một phen mưa gió tan tành 1 phen.”
=> Nỗi đau của người phụ nữa bị vùi dập, chà đạp trong XHPK.
“Đau dớn thay phận đàn bà,
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.”
b/ Ca ngợi nhân phẩm con người, đặt biệt là người tài hoa :- Nhan sắc người phụ nữa được nhà văn tôn trọng.
- Phẩn giá, đức hi sinh 1 tình yêu cao thượng và đáng quí. Sự thủy chung và nhân hậu, sống có nghĩa có tình, ý thức tốt đẹp vươn lên nghịch cảnh.
c/ Thể hiện mơ ước ngàn đời của nhân dân ta về 1 xã hội công bằng (dân chủ văn minh ) :- Kiều báo ân báo oán :
“Trướng hùm mỡ giữa trung quân
Từ Công sánh với phu nhân cùng ngồi.”
=> Thể hiện tính cách truyền thống của nhân dân ta về tư tưởng đạo lí uống nước nhớ nguồn => Truyện Kiều có sức sống lớn trong tâm hồn của dân tộc.
=> Thể hiện tu tưởng nhân văn ở tác giả => đưa tác phẩm lên đỉnh cao của văn học trung đại.