Bó Đuốc sau cùng của thi nhân Việt Nam
nhà thơ Xuân Tâm với cuốn Thi nhân Việt Nam
68 năm trôi qua, 44 bó đuốc tạo nên đài lửa thi nhân Việt Nam dần dần tàn lụi. Nay chỉ còn lại bó đuốc cuối cùng cũng đã lay lắt trước gió. Bó đuốc ấy chính là Xuân Tâm, một trong 45 nhà thơ của phong trào Thơ Mới mà Hoài Thanh-Hoài Chân đã giới thiệu trong thi nhân Việt Nam, xuất bản lần đầu tiên vào năm 1941, có thể sẽ trường tồn cùng lịch sử văn học cận đại – hiện đại Việt Nam.
Xuân Tâm, tên thật là Phan Hạp, chào đời ngày đầu tiên vào năm 1916 tại làng Bảo An (nay là xã Điện Quang), phủ Điện Bàn, Quảng Nam. Ông từng học ở các trường nổi tiếng như như Chaigneau, Quốc học Huế... trước khi lấy bằng Thành chung và viết những câu thơ đầu ở tuổi mười chín.
Nghỉ hè, bài thơ được giới thiệu cùng bài
Xa lạ trong Thi Nhân Việt Nam.
Trong Thi Nhân Việt Nam, Hoài Thanh có đánh giá về Xuân Tâm :“
Học trò trong Quảng ra thi
Thấy cô gái Huế chân đi không đành.
Tôi không rõ Xuân Tâm, người học trò Quảng ấy có phải lòng một cô gái Huế không ? Nhưng cảnh Huế cũng là một cô gái và cô gái này đã quyến rũ lòng non trẻ của Xuân Tâm.
Mặc dầu cảnh Huế cơ hồ Xuân Tâm không nói đến, không khí sông Hương núi Ngự vẫn man mác trong thơ Xuân Tâm. Tìm kiếm Xuân Tâm hoài, tôi chỉ thấy một ít Xuân Diệu, một ít Huy Cận và rất nhiều Huế. Một Xuân Diệu không tha thiết, một Huy Cận không buồn mênh mông, một xứ Huế không có cái bâng khuâng của Phan Văn Duật. Huế ở đây trong sạch, đứng đắn và nhất là có chừng mực.
Vui hay buồn ở Xuân Tâm đều có vẻ dịu dàng, vừa phải. Ta hãy xem khi người buồn :
Đám cưới, người ta vui vẻ nhỉ;
Pháo tràng gieo đỏ, tiệc liên miên;
Riêng tôi đi tránh, buồn và nghĩ;
- Cảnh ấy nào đâu phải cảnh tiên...
và khi vui :
Thấy chiều, hớn hở tôi ra đón
Như đứa trẻ con thấy mẹ về,
Chiều buồn, chiều đẹp, chiều mơn trớn,
Chiều ru êm ái khúc lòng tê.
Vui hay buồn cũng phảng phất như nhau.
Còn khi Xuân Tâm giận dữ thì thật ...buồn cười : người như Xuân Tâm có lẽ không giận dữ được. Người mến tình yêu, ghét dục vọng. Muốn giữ vẻ thiêng liêng cho tình yêu, người hung hãn quát tháo :
Ối khốn nạn ! Ôi điên rồ ! Giận tức !
Đuổi đi mau Xác thịt, đuổi đi mau !
Dắt nó đi, ném nó xuống dưới lầu
Đẹp đẽ và nguy nga tình Yêu mến...
Đứng trước cuộc đời, Xuân Tâm có vẻ dè dặt. Cảnh trời hay tình người, Xuân Tâm chỉ muốn hưởng ở xa xa. Có khi mơ tưởng cảnh Đế Thiên, người thấy những tượng đá thử thách thời gian. Nhưng thời gian chịu thua :
Mưa không tuôn, gió lặng, sấm không vang,
Trời nhạt dần sắp buôn lời thân thiện.
Ấy, bất cứ đề gì lời thơ vẫn một giọng nhẹ nhẹ, êm êm. Nó chậm chậm đi vào tâm hồn ta như một buổi chiều Xuân Diệu.”
Lời giới thiệu của nhà thơ Tế Hanh (trong tập Dòng thời gian) :” Tuy đời của Xuân Tâm chưa kết thúc, nhưng thực tế cho thấy Xuân Tâm giữ được chỗ đứng của mình trong nền thơ hiện đại Việt Nam” thực tế còn giá trị gấp nhiều lần thể hội viên Hội nhà văn.
Bốn mươi tư chiếc cồng chiêng của dàn cồng chiêng Thi nhân Việt Nam đã hóa thân trong những lò luyện đồng Hoàn Vũ. Chiếc cồng đồng thau cuối cùng Xuân Tâm vẫn đang ngân vang những âm thanh để về đoạn kết cửa bản tổng phổ mang tên “Cuộc đời”. Mai này, ở một trời khác, đất khác, cây đại thụ cầm thơ, dàn cồng chiêng thơ của Thi nhân Việt Nam sẽ lại liền dây đủ bộ chăng ?
Hoài Thanh và phu nhân ở Huế
Tue Apr 19, 2016 4:02 pm
Sat Oct 17, 2009 7:50 am